Once upon a time...... oh nee, dat kan niet, we moeten in dit land niet gaan vervallen in buitenlands, dat valt niet goed. Eigen taal eerst.
Er was eens...... nee, dat is nog erger, het is geen sprookjesverhaal, het gaat over de werkelijkheid van alledag, de dag van gisteren en de dag van vandaag, dat moet niet klinken als 'en ze leefden nog lang en gelukkig' want gelukkig is geen mens en lang leven willen we wel, maar niet ten koste van alles.
Ooit.....nou, vooruit, dat is een goeie poging. Ga maar door.
Ooit, in een tijd die slechts bestaat in mijn herinnering, was het gebruikelijk (wou ik daar bijna een francisme invoeren 'usance', maar ja, dat begrijpt natuurlijk niemand hedentendage - oh ja, met spaties gespeld heden ten dage -), dat mensen opletten bij elke zin die ze in openbare gelegenheden benutten. Of het nu gesproken of geschreven taal betrof, men wist hoe woorden werken en hoe je op je hoede moet zijn als je in een kring van mensen die je niet persoonlijk kent en die jou niet persoonlijk kennen het waagt een woord in het midden te werpen als een knuppel die het hoenderhok zou kunnen verschrikken ongeacht of dat het beoogde doel was. Die tijd, ik denk eraan terug met heimwee, is voorgoed verleden tijd. Voltooid verleden tijd naar het schijnt.
De tegenwoordige tijd, het hedendaagse tijdgewricht blinkt uit in heel ander taalgebruik. Het is mode geworden om met zo min mogelijk kennis van zaken zoveel mogelijk meningen te berde te brengen op zo groot mogelijke schaal en met zo min mogelijk doel.
Het is mij tot op heden ontgaan wat het nut daarvan zou kunnen zijn, maar ik begin te menen dat het ontbreken van een doel het enige nut is van dit alles.
Een ander nut zou kunnen zijn - maar dat wil er bij mijn ouderwets functionerende hersenen amper in - dat mensen tegenwoordig meer dan vroeger menen dat het zinvol is hun woorden zo te verspreiden dat de geur ervan hen omringt als een territorium dat hen veiligheid verschaffen kan. Alsof mensen heden ten dage (goed zo, met spaties! en dat in één keer!) niet meer weten dat ze bestaan ongeacht hun woordgebruik. Alsof ze middels woorden hun bestaan willen bevestigen, benadrukken en wellicht zelfs menen pas te bestaan als woorden geuit zijn. Dat laatste kan ik me indenken. Maar ik meende dat dat een verschijnsel is dat behoort bij de diagnose autisme die mij ooit ten deel viel. Het lijkt er echter op dat het een oermenselijk verschijnsel is dat woorden je bestaan bewijzen, waardoor iedereen wel genoodzaakt is woorden te bezigen, te pas en bovenal te onpas, immers dan val je nog meer op en besta je dus nog meer dan wanneer je ingevoegd in de gebruikelijke woordenstroom ook een steentje bij poogt te dragen.
Woorden dus. Wegen tot kennis ooit. Waarden dragend. Wijzer makend. Woede kalmerend.
Die tijd is voorbij. Ik zei het al. De tijd dat je uit kon gaan van de betekenis van woorden zoals die nu eenmaal vanzelf spreekt is niet meer bestaand.
Nu kunnen koeien ineens behoefte hebben aan 'te grazen genomen worden' omdat dat zo'n leuke woordspeling opleveren kan, hoewel de zin kant noch wal raakt voor wie de taal serieus wenst te nemen. (voor wie het even gemist heeft: Wakker dier bezigt deze tekst: 'Niemand wordt graag te grazen genomen…. behalve koeien!' teneinde aan te geven dat koeien in de wei behoren te staan en niet op stal)
Taalverloedering zeiden we ooit tegen dergelijk taalmisbruik. Maar tegenwoordig is het flauw om zo te reageren. Immers 'dat moet toch kunnen!' Nee dus, dat moet niet mogen, dat moet zeker niet kunnen en het zou velen sieren als ze zich er nota van namen hun taal te screenen op onvolkomenheden. (Oh wacht, screenen moet natuurlijk zijn 'er op nakijken')
Taal die niet meer betekent wat ze betekent wordt uiteindelijk inhoudsloos en betekenisloos wat geen synoniemen maar elkaar aanvullende begrippen zijn. Of eigenlijk begrippen die de leegte van de taal dubbel sterk pogen uit te drukken. Zoals een dubbele ontkenning voorheen een sterke bevestiging was en heden ten dage slechts uitdrukt dat de spreker/schrijver de ontkenning wil benadrukken. Het kan verkeren.
Taal verandert, ik zal de laatste zijn om dat te ontkennen. Maar verandering die de begrijpelijkheid in de weg gaat staan en beetje bij beetje de taal zo uitholt dat niets meer gezegd kan worden zonder verbaasde blikken te ontmoeten of verbijsterde reacties te ontvangen of vreemde spraakverwarringen teweeg te brengen is mijns inziens wel degelijk bewijs ervan dat er meer aan de hand dan de natuurlijke loop der dingen.
De generatie die opgroeide met van Kooten en de Bie zal kunnen beamen dat virtuoos taalgebruik wel degelijk platte inhoud kan hebben waar dat noodzakelijk geacht wordt. Maar zal tevens kunnen inzien dat platte inhoud zonder virtuoos taalgebruik de dood in de pot is voor elke creatieve uiting die iemand ooit nog zou durven wagen.
Taal doet ertoe! In deze tijd meer dan ooit!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten