Misplaatste gevoelens

Er zijn gevoelens die bij je horen en er zijn gevoelens die niet bij je horen. En de kunst is om onderscheid te leren maken tussen eigen gevoelens en gevoelens die niet eigen zijn.

Het oneigenlijke van gevoelens wordt zelden iets over vermeld. We leren allemaal dat gevoelens nooit 'fout' zijn, want het is jouw gevoel. Subjectief als wat en juist om die reden acceptabel als bestaand. We leren elkaar dat voelen een goed iets is en dat het onderdrukken van gevoelens een onhandige actie, omdat je daar vroeger of later last van zult gaan krijgen.

Toch is er ook een andere kant aan voelen.
Of dat geldt voor alle mensen of typisch iets is dat geldt voor mensen met autisme is voor mij nog een vraag.

Ik ben gesocialiseerd als vrouw. Een relevant detail voor wat ik wil gaan uitleggen.
Er is voor ieder kind een soort van sjabloon dat het kind gaandeweg bijgebracht wordt vanaf het punt dat helder is of het een jongen of meisje betreft.
Een kind wordt grootgebracht tot man of vrouw, niet tot volwassene in het algemeen.

In mijn geval is me goed bijgebracht dat er passende en niet passende gevoelens en bijbehorende gedragingen zijn. Met name de gedragingen werd ik op gewezen.
Staan stampvoeten van woede was een ongepaste reactie op (al dan niet vermeend) onrecht.
Dus leerde ik het stampvoeten af en slikte voortaan woede in.

Dat dat niet goed afliep bleek later in mijn leven, toen mijn uiting van extreme woede omgezet bleek te zijn in tranen. Tranen van intense woede. Helaas vaak misverstaan als verdriet.

Alsof het allemaal al niet onduidelijk genoeg was, werd het hierdoor voor mij nog ingewikkelder om mijn eigen gevoelens te duiden en te uiten op een passende wijze.

Dit betrof nog de eenvoudige zaken van verdriet en woede, maar er zijn vele emoties en gevoelens (in mijn beleving synoniemen voor hetzelfde, de 'ongrijpbare dingen' waar je 'geen taal voor hebt').

De misplaatste gevoelens zijn de elementen waarvan ik me gaandeweg ben gaan afvragen of ik ze wel voel. Of het niet veel meer zo is dat ik geleerd heb dat ik ze behoor te voelen. En dat ik omdat ik heel braaf van aard ben mijzelf heb aangeleerd/ingeprent dat ik die gevoelens voel in de situaties waarin je ze behoort te voelen, ongeacht of ik ze in mijzelf waarnam.

Ik kan mijzelf dingen laten voelen.
Mezelf wijs maken dat ik het voel.
Mezelf uitleggen dat het een passend gevoel is.
Mezelf woorden geven voor dat gevoel.

Ik heb het dan bijvoorbeeld over het gevoel dat met 'schaamte' aangeduid wordt.
Er is mij veelvuldig gezegd 'schaam je!' of 'schaam je je niet?'
Dat maakte me ervan bewust dat er zoiets is als schaamte. Mogelijk zelfs natuurlijke schaamte.
Die ik blijkbaar niet van nature aanvoelde.
Maar uiteraard heb ik het in mijn leven wel aangeleerd om te weten wanneer ik mij behoor te schamen.
En als ik dat op dat moment dan me bewust werd ging ik het prompt ook voelen. Dan kon er een ongemakkelijke rode kleur verschijnen in mijn hals of op mijn wangen. Niet omdat ik me daadwerkelijk schaamde, maar omdat ik besefte dat ik iets niet waarnam dat wel had behoren te bestaan. Ik werd er ongemakkelijk door. En als ik me ongemakkelijk voel, omdat ik ergens waarneem dat ik iets 'fout' doe, dat ik iets 'fout' voel, dan merkt mijn lichaam dat en helpt me door een rode kleur te gaan vertonen, waardoor de waarnemer tevreden gesteld kan constateren dat ik me inderdaad schaam.
Nee dus.
Dat lijkt maar zo.

Ik heb met regelmaat geen flauw idee waar ik me dan over zou moeten schamen op dat moment.
Evenzo met het fenomeen schuldgevoel.

Let wel, ik ben me er soms maar al te zeer van bewust dat ik me ergens over kan schamen of schuldig over kan voelen. En dan, alleen dan, wanneer ik het helemaal zelf me bewust word, kan ik het gevoel ook onder ogen zien en iets mee doen, voorzover dat noodzakelijk is.

Er zijn allicht geen 'foute' gevoelens, maar wel misplaatste gevoelens.
Aangeprate gevoelens.
Aangeleerde gevoelens.

Wat nog iets heel anders is dan taal vinden voor echte gevoelens. En uitvinden wat aan die gevoelens past bij jezelf en wat eigenlijk een reactie is op verwachtingen van buitenaf.