Vluchten kan niet meer

De wereld is in tien, twintig jaar tijd veranderd van een menselijke maat naar een maat waar mensen als probleem ervaren worden. Spullen zijn essentieel geworden om in contact te blijven met onze medemensen. Immers, iedereen is druk of wegens Coronatijd thuis en niet in staat of bereid tot fysieke ontmoetingen. We bellen, we mailen, we appen, we skypen, we doen wat we kunnen, via apparaten die we daarvoor in bezit hebben of speciaal aanschaffen, om tenminste bij de tijd te blijven. 
Zonder mobiele telefoon of tablet of laptop of computer ben je in de hedendaagse maatschappij geen knip voor de neus meer waard, tel je niet meer mee, doe je niet meer mee, besta je in feite niet eens. 
Schrijven met de hand wordt verleerd en handschriften gaan hollend achteruit, omdat het enige briefje dat nog weleens geschreven wordt de notitie van de wificode bevat opdat je in kunt loggen op het systeem dat je mogelijk maakt om je apparaat probleemloos te gebruiken. 

Ik heb een nieuwe telefoon en nieuwe laptop aangeschaft. Het aanschaffen verliep digitaal. Het ontvangen ervan kon binnen een dag. De bezorger was de enige persoon die ik zag die me hielp aan deze nieuwe apparatuur. Om mijn apparaten in gebruik te nemen moest ik een aantal handelingen verrichten die ik uitstelde ,omdat ik vreesde dat ik dat wellicht niet probleemloos voor elkaar zou kunnen krijgen, aangezien de techniek voortschrijdt en mijn kennis niet navenant mee ontwikkelde. 
Gelukkig heb ik een zoon die van na 2000 stamt en dus niet beter weet dan dat mensen contact met elkaar onderhouden via apparaten die ze meenemen overal naartoe. Hij kon me assisteren en ik ontdekte dat ik niet, zoals ik meende, mijn simkaart (ik vraag dit woord aan mijn partner, omdat het juiste woord me ontschoot, zoals ik ook het woord wificode niet paraat had en hij gelukkig wel) eerst moest verwisselen alvorens mijn apparaat in gebruik te kunnen nemen, maar alles in gereedheid kon brengen en dan als laatste handeling de simkaart kon vervangen. 
Om dergelijke dingen te kunnen doen heb ik enige mentale rust nodig, zodat mijn handen doen wat ik wil en ik niet vanuit overprikkeldheid onhandig doe en dingen niet voor elkaar krijg die de fijne motoriek aanspreken. 
Inmiddels ben ik ook zover dat ik mijn nieuwe laptop in gebruik ben gaan nemen. Bestanden overzetten van het oude apparaat, dat ik al zeker een jaar of acht en vermoedelijk zelfs tien jaar in bezit heb, ben ik nog niet aan toegekomen. Een handeling die wederom aandacht vraagt, omdat ik dit keer niet, zoals ik pakweg tien jaar geleden nog gewend was, eenvoudigweg alle bestanden die er opstaan mee wil nemen naar het nieuwe apparaat. 
Vroeger, pakweg tien jaar geleden, leefde ik nog met het gevoel dat bij overstappen naar nieuwe apparatuur je alles meeneemt wat op het oude apparaat terechtgekomen was. Inmiddels weet ik beter, je kunt ervoor kiezen om selectief te zijn. Je kunt ervoor kiezen om dingen achter je te laten en er nooit meer naar te kijken, zeker nu ik de afgelopen tien jaar al die toen overgezette bestanden maar zeer minimaal tot helemaal niet heb geopend. Ervaringskennis helpt soms bij het wennen aan nieuwe apparaten. Geen overbodige ballast meesjouwen. Geen dingen overhevelen die puur ruimte vullen. 
In de vaart der volkeren is er slechts één route mogelijk: voorwaarts. En wie vooruit wil moet soms het nodige achter zich laten. 

Overigens - geheel terzijde - wisten jullie dat je nog steeds, zoals toen computers in opkomst waren, accenten op letters kunt laten verschijnen door de alttoets in te drukken en een code in te tikken op je numerieke bord? Ik tikte net één en gebruikte daarvoor de code 130 die ik in mijn geheugen gegrift heb omdat ik dat zo handig vind, accenten zetten zonder na te hoeven denken over welke knoppen ik daarvoor nodig heb. Zo ken ik ook 137 als een handige en 129. En er zijn er nog heel wat meer die me makkelijker overkomen dan zoeken waar dat trema zich nou bevindt. 

De veranderingen die deze maatschappij als vanzelfsprekend en normaal is gaan beschouwen zetten steeds meer mensen op achterstand. Achterstand, niet omdat ze niet intelligent zouden zijn, maar omdat ze het nut niet direct inzien van verandering, in het volle besef dat niet elke verandering een verbetering is. Het is duizenden jaren mogelijk geweest om mondeling met elkaar te communiceren, om informatie rechtstreeks uit te wisselen door je eigen mond te gebruiken en je eigen tekst daar uit te laten rollen. Tegenwoordig is dat steeds ongebruikelijker. We zijn gaan praten in formats, in sjablonen, in jargon. En we digitaliseren die woorden, zodat we er niet meer elke keer over na hoeven te denken. 
Vandaag had ik een man aan de telefoon die zijn voorgeprogrammeerde zinnen over me uitstortte. Het was een goed script, het klonk echt en bijna alsof het een echt gesprek was dat we voerden. Ik hoefde slechts te hummen of te ja en nee-en om hem verder te laten praten. Op enig moment gaf ik een reactie die niet in zijn script stond, ik zei dat mijn partner kanker heeft. Ik had geluk, ik trof een creatieve snel denkende beller die in staat bleek een ander script aan te laten springen in zijn hoofd en in te gaan op wat ik zojuist gezegd had, met nuttige invlechting van het script dat hij over me aan het uitstorten was. Hij begreep zowaar dat zijn script van vragen om een grotere bijdrage dan ik al geef aan het goede doel waar hij voor werkt (N.B. hij belde namens Amnesty International en sprak over mensenrechten), niet passend was gezien de huidige omstandigheden. Dat bevestigde ik. Ik had het gesprek al zodra ik opnam in die richting willen sturen, namelijk dat ik geen extra gift ging geven, maar het script had dat niet toegestaan, waardoor we alsnog in een zogenaamd gesprek terechtkwamen. 
Dit type gesprek is tegenwoordig eenvoudiger te voeren dan een werkelijk gesprek van hart tot hart, van ziel tot ziel. Het was al een mirakel dat deze man nog iets van eigen ervaringen benutte in zijn reactie op mijn mededeling. 

De voorgeprogrammeerde teksten, de taalvereenvoudiging, we zijn er zo aan gewend geraakt dat we onmiddellijk het spoor bijster raken als mensen onverwachte dingen doen of zeggen. Het onverwachte, het onvoorspelbare, het wordt bij voorkeur uitgebannen, puur en alleen omdat het onvoorspelbaar is en onverwacht. Terwijl door die stijl van communicatie, die sfeer van 'wat we besloten hebben is goed, omdat we dat besloten hebben', we alle spontaniteit en speelsheid eveneens uitbannen uit de communicatie. 
Mensen zijn niet langer de maat. De maat is veranderd in een ritmisch gebruik van vaststaande trillingen die verwachte reacties teweegbrengen waar we allen ons voordeel mee kunnen doen omdat het de wereld van verplichte abonnementen, noodzakelijk voor het gebruik van onze communicatiemiddelen, ermee in stand kunnen houden en mensen tot uitgaven kunnen aanzetten die ze spontaan nooit bedacht zouden hebben en zeker niet zo als vanzelfsprekend aanvaard zouden hebben als nu het geval is. 

De wereld is veranderd. De mens is er bijna uit verdwenen. 
En het ziet er niet naar uit dat de mens er eenvoudig weer in terug kan keren en een plek kan vinden als schepsel temidden van flora en fauna die ons voedt. De digitale wereld laat alles echter lijken en beter klinken en schoner overkomen dan wat we om ons heen aantreffen als we onverhoopt toch het pand verlaten en op pad gaan naar een medemens. Echte mensen maken rommel, vergeten dingen, raken vermoeid, doen dingen onhandig, maken fouten en zijn zeker niet de perfecte wezens die de digitale wereld ons voorschotelt via Netflix en andere bronnen die nog mensen in hun menselijke gedaante aan ons vertonen. De wereld is de wereld niet meer. De wereld is vergeven van wat we niet nodig hebben en gevuld met de resten van wat we niet meer willen bezitten en doordrenkt van wat we vergeten dat door ons veroorzaakt werd. 
Vluchten kan niet meer. 
Er is geen andere wereld dan deze. Er zijn geen andere mensen dan de mensen die er zijn. Nieuwe doen immers direct mee in wat ze aantreffen en zullen niet zo eenvoudig als mijn generatie ontdekken wat reflectie kan betekenen en hoe analyse van het eigen denken het leven positief kan beïnvloeden. En hoe interactie zonder protocollen of scripts bevrijdend en verfrissend is en de ziel koestert zonder de geest uit het oog te verliezen.